جمله شرطیه در زمان ماضی

سلام علیکم و رحمت الله. شرطی که با استفاده از «إن» تشکیل شده‌اند، همواره معنای آینده در آنها مراد خواهد بود، هرچند فعل موجود در آن، فعلی ماضى باشد. همچنین باید شرط «إن» موضوعی احتمالی باشد که امکان وقوع و عدم در آنها وجود دارد، بر خلاف جمله شرط «إذا» که وقوع آن حتمى است.

برای این که شرط معنای ماضی داشته باشد، باید از کلمه «لو» استفاده شود.

خاصيت معنوى «لو» شرطيه ماضويه امتناعيه اين است كه آنچه كه در زمان گذشته واقع نشده، فرض مى‌شود كه واقع شده است، لذا در جمله شرطيه به صورت خلاف واقع بيان و ذكر مى‌شود، به عنوان مثال اگر زيد در روز گذشته نيامده و او به همين جهت مورد اكرام شما قرار نگرفته است، هم‌اكنون آنچه كه واقع نشده، در جمله شرط، واقع پنداشته شده و در جمله شرط به صورت مثبت قرار داده و گفته مى‌شود: «لو جاءني زيد أمس أكرمته» و از همين جهت است- جهت واقعى نبودن جمله شرط- كه جمله شرط «لو» اگر زمان آن ماضى يا حال باشد، مضمون شرط آن در خارج منتفى و ممتنع و معدوم است واقعيت خارجى ندارد بلكه واقعيت به عكس آن است، لذا «لو» دلالت بر امتناع تحقق مضمون شرط دارد.