پرسش و پاسخ
برای ارسال سوال لطفا وارد شوید.
کتاب الفوائد الصمدیة اثر نابغهی جهان اسلام، عالم ربانی شیخ بهائی است که به زبان عربی در علم نحو نگاشته شده است. این اثر حاوی یک دوره کامل از علم نحو میباشد. درس صمدیه توسط استاد حجة الاسلام و المسلمین حسینی در 145 جلسه تدریس شده است.
سوالی در مورد المشتغل عنه العامل
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته در مثالهای مطرح شده در باب المشتغل عنه العامل، ضمیر یا متعلق به اسم همگی مفعول هستند. آیا امکان دارد که ضمیر یا متعلق به اسم مجرور یا فاعل باشند؟ مثلا مثالهای زیر صحیح هست؟ ۱) إن زیدا مررت به ۲) أن زیدا جاء غلامَه آیا در مثال دوم نصب غلام صحیح هست؟ و در این حالات فعل مقدر را با توجه به نصب زیدا چه میگیریم؟ با تشکر
سلام علیکم و رحمت الله. 1. باب اشتغال معمولا در قسمت اسماء منصوب ذکر می شود، به این معنی که اسم ماقبل اگر بخواهد در باب اشتغال قرار گیرد، باید توان منصوب شدن را داشته باشد. بنا بر انچه که در کتاب سیوطی آمده، اگر اسم ماقبل نتواند منصوب شود، از باب اشتغال خارج است. ولی همین مسئله اختلافی میان نحویین است. 2. فاعل هیچگاه مقدم نمی شود، لذا اگر هم اسم مقدم، مرفوع باشد، بنا بر ابتدائیت است نه فاعلیت. 3. مثال : أ زیدا مررت به، کتاب نحو وافی ذکر شده است و گفته شده که در تقدیر معنی «جاوزت» فرض می شود که بتواند نصب بدهد. برای توضیح بیشتر به لینک ذیل مراجعه نمایید: https://www.porseman.com/article/%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D9%88-%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%AE%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%BA-%D8%AF%D9%8A%D8%B5%D8%A7%D9%86%D9%8A/169775
در کتاب سیوطی تصریح شده است که اگر ضمیر نباشد، فعل باید بتواند در ماقبل خود عمل نماید.
مثال اخیر، نمی تواند از باب اشتغال باشد، زیرا اگر ضمیر نباشد، فاعل جاء کلمه «غلام» است و هیچ ارتباطی به زید نمی تواند داشته باشد.