درس کلیات علم نحو ناظر به کلیاتی مقدماتی از علم نحو می باشد که توسط استاد حجة الاسلام و المسلمین هاشمی در 50 جلسه تدریس شده است.
پرسش و پاسخ
مستثنی مفرغ
با سلام
تجزیه و ترکیب مراء در آیه شریفه زیر درست است؟
قلْ رَبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ ما يَعْلَمُهُمْ إِلاَّ قَليلٌ فَلا تُمارِ فيهِمْ إِلاَّ مِراءً ظاهِراً وَ لا تَسْتَفْتِ فيهِمْ مِنْهُمْ أَحَدا(کهف/22).
مراء:جامد و مصدر من المجرد الثلاثی، مستثنی مفرغ و منصوب بالتبعیه للمستثنی منه المحذوف و هو مفعول مطلق.
بنده خودم این طور این تجزیه و ترکیب را تحلیل نموده ام با این حال شما هم کمک کنید:
***مراء: با دقت در جمله" فَلا تُمارِ فيهِمْ إِلاَّ مِراءً ظاهِراً" پس درباره آنان بحث و مجادله مكن مگر بحث و مجادلهاى ظاهرو آشکار. در این جمله با توجه به نکات گفته شده جمله قبل از الا کامل است به این معنا که خدای سبحان می فرماید با آنان بحث و جدال نکن. و این جمله نیازمند کلمه ای دیگر برای تکمیل معنای خود نیست با این توضیحات استثنا تام است در استثنای تام گفته شد که باید موجب و غیر موجب بودن آن مشخص شود پرواضح است که کلام در این جا منفی است و با توجه به معنا استثنا متصل است چرا که بحث و جدل آشکار (مراء ظاهرا) از جنس مستثنی منه است فلذا کلام متصل و مستثنی منه در حکم بدل خواهد بود.
برای تشخیص استثنای مفرغ از استثنای تام و همچنین استثنای متصل از منقطع چه راهکاری وجود دارد؟ تشخیص این بحث با اینکه این مباحث را مرور می کنم در بعضی از آیات و روایات برایم خیلی سخت است آیا شما راهکاری که برآمده از تجربه باشد سراغ دارید؟
با تشکر
سلام علیکم
خیر
استثناء مفرغ است
زیرا مراءً ظاهراً استثنای از مراءً محذوف است که مفعول مطلق برای لا تُمارِ می باشد
ضمناً مراء مصدر باب مفاعله و ثلاثی مزید است و آنچه در متن عربی مبنی بر مصدر مجرد بودنِ آن آمده، اشتباه است
بخش دوم سوال :
تعریف هر یک از تام و مفرغ و نیز متصل و منقطع در نحو واضح است
ولی اگر به مثال مبهمی برخورد کردید، سؤال بفرمایید
مستثنی مفرغ
با سلام تجزیه و ترکیب مراء در آیه شریفه زیر درست است؟ قلْ رَبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ ما يَعْلَمُهُمْ إِلاَّ قَليلٌ فَلا تُمارِ فيهِمْ إِلاَّ مِراءً ظاهِراً وَ لا تَسْتَفْتِ فيهِمْ مِنْهُمْ أَحَدا(کهف/22). مراء:جامد و مصدر من المجرد الثلاثی، مستثنی مفرغ و منصوب بالتبعیه للمستثنی منه المحذوف و هو مفعول مطلق. بنده خودم این طور این تجزیه و ترکیب را تحلیل نموده ام با این حال شما هم کمک کنید: ***مراء: با دقت در جمله" فَلا تُمارِ فيهِمْ إِلاَّ مِراءً ظاهِراً" پس درباره آنان بحث و مجادله مكن مگر بحث و مجادلهاى ظاهرو آشکار. در این جمله با توجه به نکات گفته شده جمله قبل از الا کامل است به این معنا که خدای سبحان می فرماید با آنان بحث و جدال نکن. و این جمله نیازمند کلمه ای دیگر برای تکمیل معنای خود نیست با این توضیحات استثنا تام است در استثنای تام گفته شد که باید موجب و غیر موجب بودن آن مشخص شود پرواضح است که کلام در این جا منفی است و با توجه به معنا استثنا متصل است چرا که بحث و جدل آشکار (مراء ظاهرا) از جنس مستثنی منه است فلذا کلام متصل و مستثنی منه در حکم بدل خواهد بود. برای تشخیص استثنای مفرغ از استثنای تام و همچنین استثنای متصل از منقطع چه راهکاری وجود دارد؟ تشخیص این بحث با اینکه این مباحث را مرور می کنم در بعضی از آیات و روایات برایم خیلی سخت است آیا شما راهکاری که برآمده از تجربه باشد سراغ دارید؟ با تشکر
سلام علیکم خیر استثناء مفرغ است زیرا مراءً ظاهراً استثنای از مراءً محذوف است که مفعول مطلق برای لا تُمارِ می باشد ضمناً مراء مصدر باب مفاعله و ثلاثی مزید است و آنچه در متن عربی مبنی بر مصدر مجرد بودنِ آن آمده، اشتباه است بخش دوم سوال : تعریف هر یک از تام و مفرغ و نیز متصل و منقطع در نحو واضح است ولی اگر به مثال مبهمی برخورد کردید، سؤال بفرمایید